Internationale Schakel Klas (ISK)

Op deze pagina:
Inleiding
Geschiedenis van de ISK  – Hanneke Naborn
Wist je dat over de ISK – Marjan Hendriks, Riek Rademakers

Inleiding

Aan het eind van de jaren 70 van de vorige eeuw was de oorlog in Vietnam (1955-1975) tot een einde gekomen. Zuid Vietnam was door de Amerikaanse troepen bezet en die trokken weg uit Zuid Vietnam na het beëindigen van deze oorlog. Noord Vietnam werd door een streng communistisch regime bestuurd en bij de vereniging van Noord en Zuid Vietnam werden veel mensen uit Zuid Vietnam in heropvoedingskampen geplaatst. Daarom probeerden velen het land met boten te ontvluchten. Ongeveer 16 000 Vietnamese bootvluchtelingen kwamen tussen 1979 en 1982 in Nederland terecht.
Deze nieuwkomers in de Nederlandse samenleving hadden ook kinderen en die spraken bij aankomst nog geen enkel woord Nederlands. Het onderwijs reageerde daarop met ISK-onderwijs op diverse scholen door heel Nederland. ISK staat voor Internationale Schakel Klas. De gedachte was deze leerlingen op te vangen en snel en effectief de Nederlandse taal te leren. Daarna konden ze op het juiste niveau in een passende klas geplaatst (geschakeld) worden.
Vanaf de jaren zestig waren er ook veel arbeiders uit gebieden rondom de Middellandse Zee naar Nederland gehaald om hier te werken. Het Europese recht op gezinshereniging had tot gevolg dat deze mensen hun gezin naar Nederland lieten overkomen. Ook deze anderstalige jongeren vonden hun weg naar de ISK.
Uiteindelijk kwamen uit alle delen van de wereld mensen met gezinnen op de vlucht voor oorlog of onderdrukking ook naar Nederland. De kinderen van deze mensen konden ook in de ISK opgevangen worden.
In 1980  werd er op de toenmalige Hugo de Grootmavo aan de Grahamstraat gestart met een ISK-klas. Mevrouw Hendriks coördineerde dit. De docenten mevrouw Rademaker en mevrouw Been waren als docenten Nederlands actief in deze klas. De leerlingen die de Nederlandse taal enigszins machtig waren werden snel voor verschillende vakken door geschakeld naar de reguliere klassen.
Bij de fusie tot Vellesan College werd de inbreng van ISK-klassen vanuit de Hugo de Grootmavo voortgezet en uitgebreid. Jarenlang was de ISK op het Vellesan een succesvolle opvang voor veel leerlingen met verschillende achtergronden die een mogelijkheid kregen om geschakeld te worden naar het reguliere onderwijs.

Wij zijn op zoek naar verhalen en ervaringen van docenten en leerlingen uit de ISK. Denk je dat je een bijdrage aan de vastlegging van de geschiedenis van de ISK op het Vellesan College kan leveren, stuur dan je bijdrage in.

de ISK

door Hanneke Naborn

Leerlingen die rechtsreeks uit het buitenland instromen in het voortgezet onderwijs worden nieuwkomers genoemd.  Zij moeten op weg geholpen worden om naar eigen aanleg, interesse en mogelijkheden deel te nemen aan het Nederlandse onderwijs. Dat is geen gemakkelijke taak aangezien de leerlingen vaak uiteenlopende achtergronden en onderwijservaringen hebben.
In cultureel, sociaal en persoonlijk opzicht ondergaan deze leerlingen bovendien grote veranderingen. Dit betekent dat de onderwijskundige opzet en aanpak vergezeld moeten gaan van een intensieve opvang en begeleiding. Alleen door een geleidelijke integratie kunnen deze leerlingen hun onderwijskansen ten volle benutten.
Jaarlijks ontving de school van 1980 tot 2007 zo’n 30 nieuwkomers, zij werden opgevangen in de Internationale Schakelklas (ISK).
Als eerste kwam er een groep Vietnamese bootvluchtelingen naar Velsen met ook alleenstaanden in de leerplichtige leeftijd. De Hugo de Grootschool ging, op verzoek van de gemeente, onderwijs aan deze groep verzorgen. Uitgangspunt was dat het geen taleninstituut zou worden maar een school waar kinderen naar toe gaan om een diploma te halen. Bij voorkeur was dit een diploma op een vergelijkbaar niveau met wat ze in hun eigen land ook gehaald zouden kunnen hebben.

Mevrouw Hendriks en mevrouw Rademaker hebben vanaf het begin gezorgd voor een veilige omgeving waar de leerlingen Nederlands leerden. Ze konden zo snel mogelijk meedoen in een reguliere klas met vakken zoals gymnastiek, tekenen en handvaardigheid. Soms ook met Engels of Frans als zij dat in hun eigen land al gehad hadden. Als ze in hun eigen land al exacte vakken zoals natuurkunde, scheikunde of wiskunde hadden gevolgd konden ze ook voor ie vakken al snel geschakeld worden. Er waren nog geen speciale lesboeken voor deze leerlingen, dus de leraren schreven hun eigen lesprogramma. Voor rekenen en schrijven werden soms boekjes van de basisschool gebruikt.

In schooljaar ’94 -’95 veranderde de herkomst van de leerlingen die instroomde in de ISK: in het verleden hadden ze voornamelijk te maken met kinderen die in het kader van gezinshereniging naar Nederland kwamen. Nu waren de meeste leerlingen hun eigen land ontvlucht vanwege oorlog of onderdrukking. De eerste leerlingen kwamen met hun ouders, soms met één ouder, in Wijk aan Zee werd een AZC geopend  De groep werd in korte tijd uitgebreid met leerlingen uit Turkije, Joegoslavië, China, Marokko, Bangladesh, Chili, Armenië, Hongarije, Mongolië, Wit-Rusland, Libanon, Iran, Irak, Afghanistan, Pakistan en de Filipijnen. De ouders werkten aanvankelijk bij de Hoogovens of Van Gelder en Zonen.  Later kwamen hier AMA’s (Alleenstaande Minderjarige Adielzoekers) bij, veel vluchtelingen uit oorlogsgebieden in Afrika (Ghana, Ethiopië, Zaïre, Somalië, Congo en Rwanda. Dit vroeg ook om veel extra controle op aanwezigheid en op tijd komen. Zij woonden met z’n vieren in een huis en kregen begeleiding van de jeugdhulpverlening.

Ook leerlingen met een Nederlandse stiefvader en een buitenlandse moeder maakten gebruik van de ISK als zij net in Nederland waren. Zij kwamen vaak uit Polen, Roemenië, Indonesië, Rusland of Brazilië. Door de verschillende nationaliteiten werd de onderlinge voertaal Nederlands en er ontstonden vriendschappen waardoor de taalvaardigheid steeds beter werd.
In de begintijd werd er meteen ook voor alle deelnemers verplichte zwemles georganiseerd. Voor veel leerlingen was het behalen van het zwemdiploma hun eerste diploma, een belangrijk moment bij het je thuis voelen in Nederland.
Voor alle nieuwkomers werd een afspraak geregeld met de schoolarts. Veel kinderen waren al heel lang niet meer bij een arts geweest.
Sommige leerlingen hadden nog geen permanente verblijfsvergunning. Zij hadden het daardoor moeilijk op school, omdat zij bang waren teruggestuurd te worden naar hun land van herkomst. Pas als de vergunning er was, konden zij zich beter concentreren op het leren en werken voor school.

Door het ontstaan van het Vellesan College konden de ISK leerlingen beter mee gaan doen op het bij hen passende niveau. De ISK was een belangrijk onderdeel van het Vellesan College, de docenten die lesgaven aan de ISK gaven ook les in reguliere klassen. Op die manier konden ze goed het niveau van de leerlingen inschatten. Zo gaf de leraar Turks ook les in wiskunde in de gewone klassen van het Vellesan. De leraar Chinees heeft lessen geschiedenis gegeven aan een mavo klas, toen China het onderwerp voor het eindexamen was. In de loop van de jaren werden er bijzondere taallessen gegeven: Turks, Arabisch en Mandarijn (een Chinese taal).
In het land werd onze aanpak gewaardeerd omdat de anderstalige leerlingen bij ons een regulier diploma konden halen op hun niveau en niet zoals vaak het geval was op een te laag niveau. Vanuit Haarlem werden er veel leerlingen bij ons aangemeld.
In 1994 verscheen er een boek ‘Vak voor vak naar de eigen klas’ waarin mevrouw Hendriks en mevrouw Rademaker uitleggen hoe met steun van alle collega’s de nieuwkomers een plaats hadden in het hart van onze school.

Een aparte categorie was de groep analfabete leerplichtige leerlingen, veelal meisjes, die met grote inzet van de collega’s hebben leren lezen en schrijven, zodat ze met een vmbo-diploma de school konden verlaten. Oud-leerlingen van de ISK zijn in allerlei beroepen terechtgekomen, velen hebben doorgestudeerd in MBO, HBO en aan de universiteit. Sommigen hebben een eigen bedrijf. Soms kwamen ze op school om te vertellen hoe het verder met ze gegaan was.
In 2007 werd de ISK op het Vellesan opgeheven en alle leerlingen werden verwezen naar een ISK in Haarlem.

Een bijdrage van Riek Rademaker en Marjan Hendriks
coördinatoren ISK 1980 – 2007

Wist je dat….

• de ISK in de zomer van 1980 gestart is aan de Hugo de Groot-mavo in IJmuiden.
• de eerste leerlingen alleenstaande Vietnamese vluchtelingen waren, in leeftijd variërend van 12 tot 17 jaar.
• er in het begin nog geen speciale lesboeken waren voor deze leerlingen en dat die door onze leraren zelf geschreven moesten worden.
• de volgende groep leerlingen uit Turkije, Italië, Spanje en Marokko kwamen. Zij werden toen kinderen van gastarbeiders genoemd. Hun vaders werkten in Velsen.
• daarna kinderen uit voormalig Joegoslavië kwamen, met hun ouders gevlucht voor de oorlog.
• in de loop van de volgende jaren er allerlei vluchtelingenkinderen instroomden uit heel veel verschillende landen o.a. uit Armenië, Bangladesh, Hongarije, Ghana, Ethiopië, Zaïre, Somalië, Libanon, Roemenië, Iran, Irak, Afghanistan, Mongolië, Wit Rusland, Brazilië, Pakistan, Congo, Rwanda, Chili.
• de meeste van deze leerlingen alleenstaand waren, gevlucht zonder hun ouders. Zij werden Ama’s genoemd (Alleenstaanden Minderjarige Asielzoekers). Ze woonden met z’n vieren in één huis. Ze kregen begeleiding van de jeugdhulpverlening, die tussen 4 uur en 6 uur langskwam.
• ook leerlingen met een Nederlandse stiefvader en een buitenlandse moeder gebruik maakten van de ISK als zij net in Nederland waren. Zij kwamen uit Polen, Roemenië, Indonesië en Rusland of Brazilie.
• soms ook leerlingen die al kort op de basisschool gezeten hadden, hulp kregen in de ISK.
• er leerlingen waren die nog geen permanente verblijfsvergunning hadden. Die kregen het daardoor moeilijk op school, omdat zij bang waren teruggestuurd te worden naar hun land van herkomst. Pas als de vergunning er was, konden zij zich beter concentreren op leren op school.
• leerlingen al op de dag dat ze in Velsen kwamen wonen, bij ons in de ISK opgenomen werden.
• het vak Nederlands in de ISK heel belangrijk was, net als wiskunde en Engels.
• leerlingen al heel snel mee gingen doen in een gewone klas. Dat was b.v. het geval bij gymnastiek, tekenen, muziek en handvaardigheid. Soms ook met Engels of Frans als zij dat in hun eigen land al gehad hadden.
• de directie van de Hugo de Groot-Mavo in het begin van de ISK volkomen achter de manier van werken stond.
• na de fusie tot Vellesan College de directie de ISK als “normaal” onderdeel van de school behandelde.
• de leerlingen na de fusie dus op alle niveaus geschakeld konden worden. Soms moesten er aanvullende afspraken gemaakt worden, omdat de ISK-ers voor de onderbouwklassen nog niet alle vakken ingehaald hadden, b.v. Duits of geschiedenis.
• leerlingen uit de ISK zo snel mogelijk geschakeld werden naar een gewone klas voor de exacte vakken natuurkunde, scheikunde en wiskunde, vakken die ze soms al in hun eigen land gevolgd hadden.
• vakleerkrachten van het Vellesan ook lesgaven in de ISK.
• alle leerkrachten die een ISK-leerling in de klas kreeg ook moesten leren om aan deze leerlingen hulp te geven.
• er in de loop van de jaren ook bijzondere taallessen gegeven zijn: Turks, Arabisch en zelfs Mandarijn, een Chinese taal.
• soms leerlingen in de ISK kwamen die nog nooit naar school geweest waren. Zij moesten dus nog leren schrijven. Vaak moeten die ook leren rekenen, Daarvoor gebruikten we oude boekjes van de basisschool.
• sommige leerlingen niet konden schrijven met onze (Latijnse) letters, maar wel Chinees of Arabisch.
• de leraar Turks ook les gaf in wiskunde in de gewone klassen van het Vellesan.
• de leraar Chinees geschiedenislessen heeft gegeven in de mavoklas toen China het onderwerp van het eindexamen geschiedenis was.
• alle nieuwkomers verplicht zwemles kregen.
• voor alle nieuwkomers een afspraak werd geregeld bij de schoolarts. Veel vluchtelingenkinderen waren al heel lang niet bij een arts geweest. Zij werden daarna ingedeeld bij de gewone klassen waar zij hun lessen volgden als die ook naar de schoolarts moesten.
• alle leerlingen uit de ISK diploma’s hebben behaald. Ze deden dat soms op onze school: vmbo, havo, vwo. Sommige leerlingen leerden verder op een praktijkschool of in een BBL-richting (Beroeps Begeleidende Leerweg: leren en werken).
• oud-ISK-ers voorlichting konden geven aan nieuwe leerlingen om hen te laten zien, dat het mogelijk was om een diploma in Nederland het halen
• er in 1994 een boekje is verschenen dat uitgebreid uitleg geeft over de ISK, getiteld: Vak voor vak naar de eigen klas.
• de ISK in 2007 plotseling is opgeheven. Alle leerlingen werden verwezen naar een ISK in Haarlem.

Deze feitjes hebben we met plezier verzameld.
Wat was het toch een bijzondere tijd.
Riek Rademaker,
Marjan Hendriks
coördinatoren ISK 1980 – 2007